Fresk sanat tarihinin en önemli duvar yapım tekniklerinden biri olarak bilinmektedir. En yaygın olarak İtalyan Rönesansı sanatıyla ilişkilendirilse de, resim tekniği binlerce yıldır hem antik hem de çağdaş sanatçılara ilham kaynağı olmuştur.
Doğrudan sıva üzerine boyanarak oluşturulan freskler, diğer sanat dallarında olmayan bir kalıcılık sunar. Pompeii’nin Roma freskleri ve Michelangelo’nun dünyaca ünlü Sistine Şapeli tavanı gibi ünlü Rönesans tabloları da dahil olmak üzere iyi korunmuş başyapıtlarda gösterildiği gibi, muralistler bu dayanıklılığı tercih ediyor.
Fresk Nedir ve Ne Demek?
Kısaca fresk nedir sorusunun cevabı ince bir sıva tabakası üzerine pigment uygulanarak oluşturulan bir duvar veya tavan sanatı eseridir. Gerçek bir freskin intonaco’su boya uygulandığında ıslandığından, adı İtalyanca’da “taze” anlamına gelir. Fresk duvar yüzeyine resim yapma sanatıdır ve fresk ne demek sorusunun cevabıdır.
Intonaco Nedir?
İtalyanca üzerinde fresk resim yapmak üzere zemin olarak kullanılan son kat ince sıvanın ismidir. Intonaco’da genellikle ince nehir kumu ve kireç karışımı kullanılmaktadır. Fresk duvar resmi yapılmadan önce uygulanan alçının son katmanıda denilebilir.
Fresk Türleri Nelerdir?
Üç yaygın fresk türü vardır ve bunlar buon, secco ve mezzo’dur. Buon (“gerçek”) boyamak için, bir sanatçı doğrudan yeni karıştırılmış sıva üzerine resim yapıyor. Islak intonaco’nun doğal yapışkanlığı nedeniyle, bir buon boyamak için kullanılan pigmentin bir bağlayıcı ortam içermesi gerekmez. Bunun yerine, basitçe su ile karıştırılabilir. Aksine, bir secco (“kuru”), tuval olarak kuru sıva kullanır. Boyanın sıvaya yapışmasını sağlamak için pigmentler, yapıştırıcı veya yumurta sarısı gibi bir bağlayıcı madde ile karıştırılmalıdır. Mezzo (“orta”) neredeyse kuru intonaco üzerine boyanmıştır. Rönesans sırasında, bu tür yaygın olarak kullanılmaya başlandı ve sonunda popülerlik açısından buon fresklerini geride bıraktı.
Ünlü Freskler Nelerdir?
Yaygın olarak bir İtalyan sanat formu olarak kabul edilmesine rağmen, dünyanın her yerinde freskler bulunmuştur. Burada, alçı üzerine yapılan bu resimlerin en ünlülerinden bazılarına göz atacağız.
Boğa Sıçrayan Fresk (Bull-Leaping Fresco)
MÖ 1400 civarında Girit’teki Knossos Sarayı’ndaki bir duvar için yapılmıştır. Boğa Sıçrayan Fresk Minos sanatının en ünlü eserlerinden biridir. Antik duvar resmi, canlı renkleri ve bir boğa atlama ritüelinde yer alan stilize figürleri gösteren konusuyla ünlüdür. Bireylerin ineklerin ve boğaların sırtları üzerinde akrobatik numaralar yaptığı eşsiz bir tören.
Sigiriya Freskleri (Sigiriya Frescoes)
Sigiriya Kaya Freskleri, renkli, mitolojiden ilham alan fresklerden oluşan küçük hayatta kalan koleksiyonuyla ünlüdür. Bu zarif eserler MÖ 5. yüzyılda Kral Kasyapa tarafından yaratıldı ve dünyevi alanı kendi eterik krallığına dönüştürmeyi amaçladı.
Sapfo Fresk (Sappho Fresco)
Balmumu Tabletli ve Styluslu Kadın, daha iyi bilinen adıyla Sapfo antik Pompeii’de arkeologlar tarafından keşfedilen çok sayıda iyi korunmuş duvar sanatı eserinden biridir. Bu bir evin duvarında bulundu ve düşünceli bir şekilde poz verirken elinde yazı gereçleri tutan genç, zengin bir kadının portresini içeriyor.
Kutsal Üçlü (The Holy Trinity)
Masaccio, “Kutsal Üçlü” Floransa, Santa Maria Novella Dominik Kilisesi’nde boyanmıştır. Kutsal Üçlü fresk, sistematik doğrusal perspektifi kullanan hayatta kalan en eski resimdir. Kayıtlara göre Masaccio, çizgilerin nasıl birleştiğini belirlemek için kaybolma noktasına bir çivi yerleştirdi ve ipler bağladı.
Duyuru (The Annunciation)
Duyuru İtalyan ressam Fra Angelico tarafından Orta Çağ’dan İtalyan Rönesansına geçişi ifade ediyor. Benzer konulara sahip ortaçağ eserlerinden farklı olarak, bu fresk daha gerçekçi bir kompozisyon taşır. Çünkü Angelico ustalıkla bir ufuk noktası kullanarak derinlik önerir. Bu fresk, İtalya’nın Floransa kentindeki San Marco Manastırı’nda yer almaktadır. Angelico bu ikonografiyi ilk kez keşfetmemiş olsa da erken Rönesans‘ın en tanınmış fresklerinden biri haline geldi.
Son Akşam Yemeği (The Last Supper)
1490’larda Leonardo da Vinci, Milano’daki Santa Maria delle Grazie Manastırı tarafından görevlendirildi. Son Akşam Yemeği, İsa’nın son yemeğini tasvir eden büyük ölçekli bir duvar resmidir. Kuru sıva üzerine boyanmış bu parça bir secco fresktir. Ancak sanatçı tonları hafifletmek için beyaz bir kurşun astar da kullanmıştır. Mona Lisa ve Vitruvius Adamı gibi eserlerle birlikte Son Akşam Yemeği, sanatçının en ünlü sanat eserlerinden biri olmaya devam ediyor.
Sistine Şapeli Tavanı (The Sistine Chapel Ceiling)
1508’den 1512’ye kadar, Floransalı sanatçı Michelangelo, tavana karmaşık ve renkli bir fresk çizdi. Sistine Şapeli’nin tavanı Vatikan’ın Apostolik Sarayı’nda. Bu devasa eser, kutsal metinden 9 merkezi sahne ve 343 figür içeriyor. Bu karakterlerin çoğu, ıslak intonaco’nun bazı bölümlerinin kazınmasıyla oluşturulan ince “ana hatlar” olan giornata ile çevrilidir. Derinlik önermesi amaçlanan bu giornatalar, tüm alçı boyama boyunca mevcuttur.
Atina Okulu (The School of Athens)
Michelangelo gibi, Yüksek Rönesans ressamı Raphael de Vatikan için anıtsal freskler yapmakla görevlendirildi. 1511’de ana düşünce okullarından esinlenerek dört duvar resmi yaptı. Atina Okulu Bu serideki en tanınmış fresk, dünyanın en ünlü filozoflarının portrelerini içeriyor. Platon, Sokrates, Öklid ve Aristoteles gibi büyük Yunan düşünürlerine ek olarak, bu renkli duvar resmi aynı zamanda sanatçının kendisinin de sinsi bir otoportresini içeriyor.
Son Yargı (The Last Judgment)
Michelangelo, Sistine Şapeli tavanını tamamladıktan birkaç on yıl sonra, aynı binaya başka bir eser eklemek için geri döndü. Bu sefer tüm alter duvarını kapladı. Son Yargı İsa Mesih’in İkinci Gelişini ve Tanrı’nın insanlık hakkındaki nihai yargısını yakalar. Bu konu Rönesans döneminde alışılmadık bir durum olmasa da Michelangelo’nun yorumu özgünlüğüyle diğerlerinden ayrılıyor.
Detroit Sanayi Duvar Resimleri (Detroit Industry Murals)
Rönesans’tan sonra fresk resminin modası düşerken, uygulama 1920’lerde Meksika Duvar Hareketi tarafından canlandırıldı. Ön planda fresklerle, duvar sanatına olan bu yenilenen ilgiye, resim yapan Meksikalı ressam Diego Rivera öncülük etti. Detroit Endüstrisi 1932 ile 1933 yılları arasında Ford Motor Company’den ilham alan 27 parçalık bir seri. “Kitleler, makineler ve çıplak mekanik güç” ile karakterize edilen Rivera’nın duvar resimleri, fresk resminin modern dünyaya taşınmasına yardımcı oldu.
